FESS, czyli funkcjonalna endoskopowa operacja zatok (ang. functional endoscopic sinus surgery) to minimalnie inwazyjny zabieg z zakresu otolaryngologii stanowiący nowoczesną metodę leczenia przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. Obecnie mikrochirurgia wewnątrznosowa uważana jest za złoty standard w operacjach zatok. Jej zastosowanie pozwala na ograniczenie bólu pooperacyjnego i skrócenie okresu rekonwalescencji.
Zabieg endoskopowej operacji zatok polega na usunięciu zmian w obrębie ujść zatok przynosowych (tzw. kompleks ujściowo-przewodowy), które są przyczyną zaburzeń wentylacji i drenażu zatok przynosowych. W efekcie przeprowadzonego zabiegu oprócz wyleczenia przewlekłego zapalenia zatok, znacznie poprawia się komfort i jakość życia pacjenta – możliwe jest swobodniejsze oddychanie, a obecne wcześniej dolegliwości bólowe, migreny, czy problemy z koncentracją ustają.
Zatoki przynosowe to powietrzne jamy zlokalizowane wewnątrz kości czaszki, wysłane błoną śluzową i połączone z jamą nosa przez wąskie kanały, zwane ujściami zatok.
Problemy z zatokami skutecznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Jednym ze schorzeń zatok jest ich zapalenie (ostre, podostre lub przewlekłe). Przewlekłe zapalenie zatok daje nieprzyjemne objawy, jak:
Często jedynym skutecznym sposobem wyleczenia przewlekłego zapalenia zatok jest FESS.
Zabieg endoskopowy zatok (FESS) wskazany jest pacjentom, u których występują:
Zabiegu endoskopowej operacji zatok nie powinno się wykonywać w przypadku:
Jak w przypadku każdego zabiegu, endoskopowa operacja zatok poprzedzona jest kwalifikacją lekarską ze specjalistą otolaryngologii. W czasie konsultacji lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, a także wykonuje badanie przedmiotowe pozwalające na ocenę stanu zdrowia i zakresu problemu, z jakim zgłasza się pacjent. W czasie wizyty proponowane są metody terapeutyczne, a jeśli okaże się konieczne – pacjent kierowany jest na zabieg operacji endoskopowej zatok.
Przed zabiegiem konieczne jest wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, których listę pacjent otrzymuje od lekarza prowadzącego (przede wszystkim morfologia krwi, badanie układu krzepnięcia, CRP, poziom elektrolitów, oraz grupa krwi) a także dostosowanie się do zaleconych indywidualnie wytycznych dotyczących przygotowania do operacji.
To, na co należy zwrócić szczególną uwagę, to aby na około tydzień przed operacją nie stosować leków wpływających na krzepliwość krwi (na przykład aspiryna, polopiryna). Należy zrezygnować również z palenia papierosów.
W dniu zabiegu należy zgłosić się do szpitala na czczo, czyli około 6 godzin bez jedzenia i picia.
Zabieg endoskopowej operacji zatok wykonuje się przy użyciu kamery i mikronarzędzi – najczęściej bez konieczności wykonywania żadnych cięć. Cała procedura przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Dokładny czas trwania zabiegu jest zależny od indywidualnego przypadku, ale najczęściej FESS trwa od 1,5 do 2,5 godzin.
Przebieg operacji w teorii jest dość prosty – przez otwory nosowe wprowadzany jest endoskop optyczny. Dzięki zastosowaniu kamery lekarz ma możliwość stałej kontroli przebiegu operacji na ekranie monitora – w znacznym powiększeniu. Za pomocą wprowadzonych mikronarzędzi chirurgicznych laryngolog usuwa niewielkie elementy kostne i rozszerza ujścia zatok przynosowych. Następnie usuwa wszelkie zmiany chorobowe (zalegające masy grzybiczne, masy wydzielinowe i/lub polipy), aby przywrócić prawidłowy drenaż zatok. Po zakończeniu zabiegu zakładana jest tamponada, czyli opatrunek który utrzymywany jest przez około 24 godziny.
Podczas tej samej operacji lekarz mam możliwość wykonania również innych zabiegów, takich jak:
Czas hospitalizacji po operacji endoskopowej zatok jest decyzją lekarza prowadzącego – najczęściej pacjent opuszcza szpital dzień po zabiegu.
FESS zatok jest metodą minimalni inwazyjną, ale jak większość zabiegów wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań pozabiegowych. Do najczęściej wymienianych powikłań zalicza się:
Cena zabiegu otolaryngologicznego, jakim jest endoskopowa operacja zatok ustalana jest indywidualnie przez lekarza prowadzącego pacjenta. To ile kosztuje endoskopowa operacja zatok zależy między innymi od rozległości zabiegu i stanu ogólnego konkretnego pacjenta.