Rekonstrukcja ACL, czyli więzadła krzyżowego przedniego (ang. anterior cruciate ligament) to zabieg z dziedziny ortopedii, który polega na odtworzeniu więzadła uszkodzonego w wyniku zwyrodniania lub urazu. Uszkodzenie więzadła ACL to jeden z najczęstszych urazów w obrębie stawu kolanowego. Problem często występuje wśród sportowców i osób amatorsko uprawiających sport. Operacja polega na zastąpieniu uszkodzonej tkanki więzadła tkankami własnymi, czyli więzadłami pochodzącymi od pacjenta. Podczas rekonstrukcji więzadeł bardzo często wykorzystywane są więzadła rzepki albo ścięgna mięśnia półścięgnistego i smukłego. Rzadziej w przebiegu rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego stosuje się protezy syntetyczne.
ACL stanowi swego rodzaju połączenie kości udowej i kości piszczelowej. Leży między warstwą włóknista, a warstwą maziową torebki stawu kolanowego. Głównym zadaniem więzadła krzyżowego przedniego jest zapobieganie przemieszczeniu kości piszczelowej względem kości udowej oraz zapewnienie stabilności stawu kolanowego, szczególnie w pozycji zgięcia. Więzadło, o którym mowa jest niezwykle wytrzymałe i potrafi poradzić sobie z naciskiem około 2160N. Dla zobrazowania codziennie wykonywane czynności przykładowo wchodzenie po schodach to nacisk około 450N, podczas chodu 400N. Więzadło mocno obciążane jest w czasie aktywności fizycznej. Przykładowo bieg i gwałtowna zmiana kierunku to wzrost obciążenia więzadła do około 1700N. Do uszkodzenia więzadła dochodzi, gdy obciążenie więzadła jest większe niż jego wytrzymałość. Urazy dotyczące więzadła krzyżowego przedniego możemy sklasyfikować pod względem ciężkości uszkodzenia. Nie każdy uraz ACL jest związany z jego całkowitym zerwaniem. Więzadło ACL może być naciągnięte, częściowo lub całkowicie zerwane. Do zerwania więzadła ACL dochodzi najczęściej podczas wykonywania obrotu, nagłego skrętu ciała gdy udo podąża wraz z ciałem, a piszczel pozostaje na podłożu (mechanizm rotacyjny uszkodzenia ACL). Do urazu może dojść również w wyniku bezpośredniego urazu spowodowanego przykładowo uderzeniem w kość piszczelową przy wyprostowanym kolanie (mechanizm przeprostny uszkodzenia), czy podczas lądowania po zeskoku na niestabilną kończynę dolną.
Rekonstrukcja ACL to zabieg często wykonywany u sportowców i osób amatorsko uprawiających sport, przykładowo piłkę nożną, koszykówkę, czy jazdę na nartach. To właśnie podczas wykonywania aktywności fizycznej najczęściej dochodzi do uszkodzenia ACL. Do zerwania, czy łagodniejszego urazu więzadła ACL dochodzi nie tylko podczas aktywności fizycznej, ale również w czasie wykonywania codziennych czynności. Zerwanie ACL objawia się obrzękiem, który powstaje w wyniku masywnego krwawienia do wnętrza stawu, urazowi towarzyszy bardzo silny ból, przykurcz zgięciowy, uczucie niestabilności, ograniczenie możliwości obciążania kończyny.
Zabieg przeprowadzany jest u pacjentów, u których zostało zerwane więzadło krzyżowe przednie, do czego dochodzi, gdy siła na nie działająca przekracza wytrzymałość mechaniczną. Operacja rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego umożliwia przywrócenie stabilności kolana, pozwala również zmniejszyć ryzyko rozwoju zwyrodnienia i wtórnych urazów stawu kolanowego przebiegających z jednoczesnym uszkadzaniem łąkotek.
Leczenie operacyjne uszkodzonego więzadła przeprowadza się metodą artroskopii. Rekonstrukcja więzadła ACL przy użyciu tej techniki jest małoinwazyjnym zabiegiem, który ma wiele zalet w odniesieniu do tradycyjnej metody rekonstrukcji ACL.
Przed przystąpieniem do operacji rekonstrukcji ACL niezwykle ważne jest odpowiednie przygotowanie, a dokładniej rehabilitacja pozwalająca usunąć obrzęk i ból kolana, zapobiegająca przykurczom i poprawiająca siłę mięśniową i zakres ruchu w stawie. Odpowiednio wcześnie rozpoczęta rehabilitacja przed zabiegiem przełoży się na wcześniejszy powrót do zdrowia po przeprowadzeniu rekonstrukcji więzadła.
Na kilka dni przed zabiegiem należy również wykonać wszystkie zlecone przez lekarza prowadzącego wyniki badań. Najczęściej są to podstawowe badania takie jak morfologia morfologia krwi, elektrolity, układ krzepnięcia, grupa krwi, glukoza, kreatynina, antygen Hbs, przeciwciała ANTY-HCV, których wykonanie zleca się przy większości zabiegów operacyjnych. W dniu zabiegu pacjent powinien zgłosić się do placówki na czczo. Nie należy nic jeść i pić na około 6 godzin przed zabiegiem.
Operacja rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego trwa około 60-120 minut w zależności od zaawansowania uszkodzeń. W większości przypadków rekonstrukcja ACL jest wykonywana w znieczuleniu podpajęczynówkowym. Pacjent pozostaje w pełni świadomy. W czasie zabiegu artroskopowo, wykonywane są dwa niewielkie nacięcia w okolicy kolana. Poprzez jedno z nacięć do wnętrza stawu wprowadzana jest kamera endoskopowa pozwalająca na bieżąco obserwować wnętrze stawu i przebieg operacji. Przez drugie nacięcie lekarz operator wprowadza niezbędne narzędzia chirurgiczne. Jednym z początkowych etapów rekonstrukcji ACL jest pobranie wybranych ścięgien do autoprzeszczepu. W przebiegu zabiegu jakim jest ACL rekonstrukcja lekarz wykonuje następnie w kościach dwa kanały. Jeden kanał w kości piszczelowej i drugi w kości udowej. Następnie nić prowadząca przeszczepiane więzadło jest prowadzona przez właściwe kanały i ostatecznie przeszczep jest osadzany w utworzonym na początku kanale kości udowej. Po wykonaniu tej czynności lekarz analogicznie osadza więzadło w kanale kości piszczelowej. Następnie zakładany jest implant typu endobutton (swego rodzaju guzik do rekonstrukcji ACL), który zapewnia mocne zamocowanie tkanki miękkiej. Ostatnimi etapami zabiegu rekonstrukcji ACL jest napięcie więzadła i zabezpieczenie przeszczepu przy pomocy dodatkowych węzłów. Po wykonaniu wszystkich czynności lekarz zszywa nacięcia najczęściej stosując pojedyncze szwy. Po zabiegu pacjent jest hospitalizowany przez około 6-12 godzin. Okres hospitalizacji zależy jednak w dużej mierze od stanu zdrowia pacjenta.
Przeciwwskazaniami do przeprowadzenia operacji rekonstrukcji więzadła ACL jest ogólny zły stan pacjenta związany z występowaniem:
Po zabiegu wykonanym przy użyciu techniki artroskopii, pacjent bardzo szybko zaczyna częściowo obciążać kończynę. Pierwsze kroki można wykonać już 1-2 dobie po zakończeniu operacji. Przez pierwsze 3-4 tygodni pacjent porusza się z użyciem kul łokciowych i założoną ortezą zabezpieczającą staw kolanowy. Najważniejsza po zabiegu jest rehabilitacja, która pozwala zminimalizować obrzęki po operacji, stopniowo zwiększać zakres ruchu w stawie, wzmacnia mięśnie i poprawia czucie głębokie związane ze zmysłem, który umożliwia odbieranie informacji o położeniu, ruchu i działaniu poszczególnych części ciała w przestrzeni. Proces rehabilitacji powinien się rozpocząć w pierwszej dobie po zabiegu. Rehabilitacja pod opieką doświadczonego fizjoterapeuty w zależności od stanu pacjenta powinna trwać około 3-4 miesięcy. Po rekonstrukcji ACL należy ostrożnie podejść do tematu ponownej aktywności fizycznej. Zaleca się, aby powrót do lekkich aktywności miał miejsce nie wcześniej niż w 6-7 miesiącu po operacji. Z kolei powrót do bardziej zaawansowanych aktywności jak piłka nożna, koszykówka, czy narty można rozpocząć dopiero po około roku od rekonstrukcji ACL.
Rekonstrukcja ACL jak każda operacja wiąże się z pewnym ryzykiem wystąpienia niepożądanych objawów po zabiegu. Dzięki zastosowaniu techniki artroskopii i stałej kontroli przebiegu zabiegu przez kamerę endoskopową zabieg jest niezwykle skuteczny a ryzyko wystąpienia skutków ubocznych zminimalizowane. Może się jednak zdarzyć, że po operacji u pacjenta pojawi się:
Na oddziale ortopedii i traumatologii narządu oprócz rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego (ACL) wykonywane są również zabiegi rekonstrukcyjne więzadeł krzyżowego tylnego (PCL) i pobocznego piszczelowego (MCL).
Cena zabiegu jest ustalana przez lekarza prowadzącego pacjenta na podstawie stopnia uszkodzenia więzadła, stanu zdrowia pacjenta i koniecznych do zastosowania procedur medycznych. Zachęcamy do kontaktu z placówką w celu poznania szczegółów zabiegu rekonstrukcja ACL Kraków.