Tłuszczaki i kaszaki są często diagnozowanymi zmianami w obrębie skóry. Mimo, że mają łagodny charakter to ich nieestetyczny wygląd często skłania do podjęcia decyzji o usunięciu. Kaszaki i tłuszczaki powinno się poddać kontroli lekarskiej, ponieważ w skórze oprócz zmian łagodnych mogą występować zbliżone wyglądem zmiany złośliwe, wymagające bezzwłocznego leczenia.
Kaszak jest rodzajem torbieli skórnej nazywanej łojową lub zastoinową. Najczęściej punktem wyjścia dla rozwoju kaszaka jest mieszek włosowy. Kaszaki możemy podzielić na tricholemmalne (wywodzące się z mieszków włosowych) i epidermalne – kaszaki naskórkowe. Kaszaki mogą być zarówno pojedyncze, jak i mnogie. Mają formę dobrze ograniczonego guzka o kopulastym kształcie i gładkiej powierzchni.
Zazwyczaj skóra w miejscu ich powstania jest niezmieniona, a kaszak ma kolor skóry. Zdarzają się cysty o żółtawym lub białawym zabarwieniu. W dotyku kaszak jest miękki i przesuwalny względem podłoża, czasami widoczne są na powierzchni ujścia mieszków włosowych. Torbiel, jaką jest kaszak charakteryzuje się powolnym wzrostem – w ciągu kilku lat takiego wzrostu średnica guzka zwiększa się zazwyczaj o kilka centymetrów. Z reguły kaszaki nie są bolesne, a ewentualne dolegliwości bólowe pojawiają się w sytuacji, gdy zmiana ulegnie zakażeniu.
Kaszak powstaje, gdy złuszczające się komórki naskórka blokują kanalik wyprowadzający gruczołu łojowego, przez co łój (nazywany inaczej sebum) gromadzi się w jego wnętrzu i wspólnie ze zrogowaciałym naskórkiem tworzy płyn wypełniający torbiel. Do zablokowania gruczołu łojowego może dochodzić w wyniku nieprawidłowej pracy gruczołów łojowych, wahań hormonalnych wpływających na ich funkcjonowanie, braku odpowiedniej higieny, czy czynników genetycznych. Masa, która wypełnia cystę jest płynna lub półpłynna z charakterystyczną serowatą strukturą i nieprzyjemnym zapachem, który uwalnia się w momencie nacięcia lub przypadkowego naruszenia kaszaka.
Miejsca, w których najczęściej zlokalizowane są kaszaki to owłosiona skóra głowy, twarz, szyja i górna część tułowia. Cysty mogą występować również w takich częściach ciała jak moszna, wargi sromowe, czy wzgórek łonowy. Są to jednak rzadziej spotykane lokalizacje torbieli.
Czasami kaszaki znikają samoistnie – cysta pęka (na przykład pod wpływem nacisku) powodując uwolnienie nagromadzonego płynu, a niewielka rana samoczynnie się goi. Nie należy wyciskać zmiany samodzielnie, ponieważ wiąże się to z ryzykiem otwarcia drogi dla bakterii, które mogą przemieścić się z powierzchni skóry do wnętrza torbieli. To może spowodować nadkażenie i rozwój stanu zapalnego. Nie należy również usuwać zmian w gabinetach kosmetycznych, w których zachowanie sterylnych warunków przeprowadzenia zabiegu jest wątpliwe.
Tłuszczak to nowotwór łagodny tkanki podskórnej i narządów wewnętrznych. Zbudowany jest z komórek tłuszczowych otoczonych torebką łącznotkankową. W środku zmiana jest wypełniona tłuszczem. Jest wyczuwalna jako miękkie, niebolesne zgrubienie pod skórą, która mimo że rośnie wolno, może osiągnąć rozmiar wymagające interwencji chirurgicznej. Ich kolor nie różni się od zabarwienia skóry. Tłuszczaki występują pojedynczo lub w skupiskach. Ich obecność nie powoduje dolegliwości bólowych.
Przyczynami powstawania tłuszczaków są predyspozycje genetyczne, przebyte urazy, wiek pacjenta (pomiędzy 40. a 60 rokiem życia), blizny pooperacyjne, czy nadwaga lub otyłość.
Zmiana może występować w każdej okolicy ciała, jednak najczęściej spotyka się w okolicach:
Kaszaki mimo, że najczęściej nie powodują dolegliwości bólowych są zmianami nieestetycznymi. Cysty (zwłaszcza te zlokalizowane w miejscu widocznym) mogą wpływać negatywnie na wygląd i tym samym samoakceptację pacjenta. Oprócz względów estetycznych zalecane jest usunięcie zmiany, która osiągnęła znaczne rozmiary. Kaszak o średnicy powyżej 5 cm powinien być usunięty przez lekarza chirurga.
Lekarz aby zdiagnozować kaszaka przeprowadza wywiad i dokładnie ogląda zmianę. Gdy problematyczne jest jednoznaczne określenie charakteru zmiany, wykonuje się dodatkowo badanie USG. Diagnostyka ultrasonograficzna pozwala określić rozmiar zmiany, kształt, położenie, ukrwienie torbieli i powiązanie z okolicznymi tkankami. Unaczynienie guzka, czy nacieki na okolicznych tkankach mogą świadczyć o złośliwym charakterze zmiany. Jednoznaczną odpowiedź daje badanie histopatologiczne.
Zabieg wykonywany jest najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Procedura jest dla pacjenta całkowicie bezbolesna. Usuwanie kaszaka trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Zabieg chirurgiczny daje możliwość usunięcia nawet dużych zmian.
W czasie zabiegu lekarz wykonuje przy użyciu skalpela precyzyjne i niewielkie nacięcie skóry w okolicy kaszaka. Zwykle są to 2-3 centymetry. Następnie dokonuje drenażu zawartości cysty i wyczyszczenia tkanek. Podczas zabiegu usuwana jest cała torebka zmiany, aby zapobiec jej nawrotom.
W przypadku usuwania dużych zmian, które wymagają wykonania większego nacięcia może być konieczne założenie kilku szwów. Po zabiegu pozostaje niewielka blizna.
Zmienione zapalnie kaszaki najczęściej usuwa się dwuetapowo. Pierwszy zabieg polega na nacięciu cysty i jej opróżnieniu (rana pozostaje otwarta, aby zapewnić treści kaszaka swobodny odpływ). Drugi zabieg wykonywany jest po kilku, kilkunastu dniach. W czasie drugiego etapu, lekarz usuwa treść torbieli i jej torebkę, aby zagwarantować brak nawrotu.
We wskazanych medycznie przypadkach może pojawić się konieczność zastosowania dodatkowo antybiotykoterapii. Wycinek torbieli poddawany jest badaniu histopatologicznemu.
W większości przypadków tłuszczaki nie wymagają leczenia i wystarczy ich obserwacja. Głównymi wskazaniami do wykonania zabiegu usunięcia tłuszczaka są względy estetyczne – zwłaszcza gdy zmiana zlokalizowana jest w odsłoniętej części ciała. Innymi wskazaniami do usunięcia są:
Diagnostykę zmiany rozpoczyna się od badania palpacyjnego. Najczęściej lekarz jest w stanie rozpoznać zmianę po wyglądzie i dotyku. Dokładniejszą diagnostykę uzyskuje się dzięki badaniu USG zmiany. USG pozwala na obejrzenie guza pod skórą i ocenę tkanek wokół niego.
Zabieg usunięcia tłuszczaka jest bardzo podobny do zabiegu usunięcia kaszaka. Cała procedura trwa około 20 minut. Pacjent nie wymaga hospitalizacji i w dniu zabiegu wraca do domu. Małe tłuszczaki usuwa się najczęściej w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym.
W czasie zabiegu chirurg nacina skórę wokół tłuszczaka i wycina zmianę razem z całą torebką łącznotkankową. Duże zmiany (powyżej 5 cm) powinno się usuwać w warunkach szpitalnych. Jeżeli tłuszczak jest zlokalizowany w okolicach narządów wewnętrznych zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym.
Wycięty tłuszczak jest wysyłany do badania histopatologicznego, aby wykluczyć złośliwość zmiany.
Chirurgiczne usuwanie kaszaków i tłuszczaków wiąże się z bardzo podobnymi zaleceniami pozabiegowymi. Kontrola lekarska po zabiegu odbywa się w terminie wyznaczonym przez lekarza. Najczęściej taka konsultacja ma miejsce po tygodniu lub dwóch od daty zabiegu. W czasie wizyty kontrolnej lekarz usuwa ewentualne szwy i kontroluje przebieg gojenia się rany. Do momentu jej całkowitego zagojenia pacjent powinien unikać ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Należy również zrezygnować ze stosowania niektórych kosmetyków, które mogą podrażniać skórę i utrudniać gojenie się rany.
Usuwanie kaszaków i tłuszczaków bardzo rzadko powoduje powikłania. Możliwymi efektami ubocznymi są:
Cena zabiegu ustalana jest przez lekarza w zależności od przypadku medycznego i koniecznych do zastosowania procedur medycznych. Zachęcamy do kontaktu z placówką w celu zapoznania się z ofertą.