Badanie radiologiczne (RTG) potocznie nazywane także prześwietleniem lub rentgenem jest jedną z popularniejszych (po USG) techniką obrazowania diagnostycznego. Badanie znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny, między innymi w ortopedii. Jest uważane za najstarsze badanie obrazowe, ale mimo upływu czasu i pojawiania się coraz to nowszych rozwiązań technologicznych w medycynie, nie traci na popularności.
Prześwietlić można praktycznie każdą część ciała, dlatego RTG to jedna z podstawowych technik diagnostycznych w medycynie. Badanie radiologiczne najczęściej wykorzystywane jest w celu potwierdzenia lub wykluczenia złamań kości, a także określenia dokładnej lokalizacji uszkodzenia. Powszechne zastosowanie badania RTG w ortopedii wynika z faktu, że prześwietlenie daje możliwość bardzo wyraźnego uwidocznienia układu kostnego. RTG to technika diagnostyczna wykrywająca również zmiany zwyrodnieniowe.
Jednym z popularniejszych badań RTG jest również prześwietlenie klatki piersiowej. Pozwala ono na wykrycie chorób płuc takich jak zapalenie, gruźlica, czy nowotwory. RTG klatki piersiowej umożliwia również określenie położenia i wielkości serca.
Wśród wskazań do wykonania badania RTG wymienia się między innymi:
Badanie każdorazowo wykonywane jest na zlecenie lekarza.
Do wykonania badania RTG wykorzystuje się lampę rentgenowską, czyli urządzenie emitujące wiązkę promieniowania X (inaczej promieniowania rentgenowskiego). Obraz powstaje na różnych nośnikach. Do wykonania badania RTG wykorzystuje się błony RTG, płyty fosforowe, czy detektory pokryte związkami selenu. Zastosowanie pierwszej metody – błony RTG, wymaga wywołania, jak w przypadku negatywu fotograficznego. Z kolei obraz uzyskany przy użyciu płyty, czy detektora jest cyfrowy. Jest przetworzony i następnie wyświetlany na monitorze komputera. W przypadku badania RTG struktura będąca przedmiotem diagnostyki ukazana jest w postaci dwuwymiarowego obrazu.
Obraz udaje się stworzyć dzięki temu, że różne tkanki w różnym stopniu pochłaniają promieniowanie rentgenowskie. W zależności od badanej struktury, promieniowanie przechodzi przez nie z różną intensywnością. Przykładowo na zdjęciu RTG kości są widoczne jako bardzo jasne struktury, z kolei tkanki miękkie jak na przykład mięśnie czy ścięgna są ciemne, czasami niewidoczne.
W trakcie badania, aby zabezpieczyć pacjenta i zminimalizować skutki promieniowania rentgenowskiego na organizm wykorzystuje się specjalne filtry, ograniczniki naświetlanego pola i inne dodatkowe osłony na wrażliwe na promieniowanie części ciała. Najczęściej jest to fartuch wykonany z kauczuku i kompozytów, które zawierają ołów. Pozwala on chronić narządy wewnętrzne wrażliwe na negatywny wpływ promieniowania rentgenowskiego, w szczególności układ rozrodczy.
W badaniach radiologicznych obraz uzyskuje się dzięki zastosowaniu promieni rentgenowskich, które są zaliczane do promieniowania jonizującego. Ten rodzaj promieniowania dociera do organizmu człowieka zarówno ze źródeł naturalnych, jak i sztucznych i może negatywnie oddziaływać na ludzki organizm. Zbyt duże narażenie na promieniowanie X może prowadzić do przedwczesnego starzenia się komórek, bezpłodności, anemii, zaburzeń układu odpornościowego, nowotworów, mutacji genetycznych.
Trzeba jednak podkreślić, że dla powstania skutków ubocznych promieniowania rentgenowskiego znaczenie ma dawka skumulowana, na jaką pacjent jest narażony. Inaczej ryzyko zależy od sumy dawek pochłoniętych ze wszystkich źródeł promieniowania jonizującego, zarówno naturalnych, jak i sztucznych – w tym we wszystkich badaniach radiologicznych wykonanych w ciągu życia pacjenta.
Dla zabezpieczenia pacjenta – oprócz zabezpieczeń w postaci osłon wrażliwych na promieniowanie części ciała stosuje się również zasady optymalizacji, czyli jak najmniejszej dawki promieniowania potrzebnej do wykonania wartościowego badania RTG.
Należy unikać nadmiernego narażenia na dodatkowe promieniowanie jonizujące. Jego wpływ nie jest obojętny dla zdrowia, dlatego badanie wymaga wcześniejszego skierowania od lekarza. Dotyczy to zarówno badań RTG wykonywanych na NFZ, jak i prywatnie.
Przeciwwskazania bezwzględne do badania RTG praktycznie nie występują. Względnymi przeciwwskazaniami są:
Badanie można przeprowadzić w sytuacji zagrożenia życia, jeśli są przesłanki, że wynik diagnostyki może wpłynąć na zmianę leczenia.
Przygotowanie do badania zależy przede wszystkim od badanego obszaru i czułości aparatu.
W przypadku RTG głowy, kręgosłupa, klatki piersiowej lub płuc należy zdjąć biżuterię i wszelkie metalowe elementy.
Przed RTG jamy brzusznej i RTG kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego na kilka dni przed badaniem powinno się przyjmować preparat przeczyszczający lub ułatwiający eliminację gazów. Na dzień przed badaniem zaleca się lekkostrawną dietę, bez pokarmów wzdymających, a także eliminację napojów gazowanych i mlecznych. Na samo badanie w pracowni RTG należy zgłosić się na czczo, nie wolno palić papierosów, pić kawy. Jeśli pacjent przyjmuje leki, powinien przyjąć je jak do tej pory, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Cena badania radiologicznego zależna jest od badanego obszaru. Zachęcamy do kontaktu z przychodnią celem poznania szczegółów oferty badań RTG.